Een probleem dat vaker voorkomt dan je denkt: corporate silence, werknemers die opzettelijk hun mening voor zich houden of informatie niet delen met het management over issues of risico’s die direct de prestaties van een organisatie ondermijnen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat van de 100 medewerkers liever 85% zijn mond houdt onder het motto ‘better to be quiet and thought a fool, than to talk and be known as one’.

Mark Blok, strategy consultant bij het Amsterdamse Proof Reputation, won in 2012 voor zijn onderzoek naar corporate silence de Shell Stimulation Award for excelence in Corporate Communications.Hij schudt de hele avond voorbeelden moeiteloos uit zijn mouw: angstcultuur bij de politie, de Fyra waarbij projectmanagement tot het laatst toe volhield dat het goed kwam, het LIBOR schandaal waarvoor de Rabobank nu op de blaren moet zitten. En wat te denken van de EURO, misschien wel het grootste voorbeeld van corporate silence.

Moet stilte altijd doorbroken worden? Volgens Mark meestal wel, zeker als het de hele onderneming dient. Bij hevige crisis is sterk leiderschap en duidelijke koers nog belangrijker betoogt Mark. Dan kan het zijn dat directe oplossing van de crisis even voorgaat.

Interessant zijn de redenen waarom het fenomeen optreedt, zoals het groepsmechanisme: het gevoel hebben dat het al een gelopen race is; of dat anderen het toch beter weten. Maar ook het juist meegenomen worden in het enthousiasme van anderen. Een sprekend voorbeeld van corporate silence komt uit de zaal over co-piloten die geen commentaar durfden te geven op hun piloot, ook als deze een rampzalige beslissing neemt. Nu worden co-piloten hierin specifiek getraind om wel de mond open te doen.

Persoonlijke kenmerken zoals minder zelfvertrouwen en introvert zijn spelen zeker een rol bij corporate silence, maar vooral de omgeving blijkt bepalend te zijn. De wil om een goede sfeer te houden; reputatie en goede relatie niet op het spel durven zetten, je houden aan de ongeschreven regels van de dominante cultuur in je organisatie.

Uit het onderzoek dat Mark deed bij 20 CEO’s uit het Nederlands bedrijfsleven blijkt dat er een ordening is aan te brengen in items waarover volgens de geïnterviewde managers het stilzwijgen moet worden doorbroken. De vijf P’s: Plan (koers), Product, People, Process en Program. Opvallend: managers kiezen voor rust in de tent en gaan liever niet de discussie aan met medewerkers die minder goed functioneren. Dat moet veranderen vinden de CEO's.

Hoe kun je corporate silence doorbreken? Voorwaarde is dat er een veilige omgeving is. De communicatieafdeling kan aan breed arsenaal aan instrumenten en strategieën inzetten. Partner in business zijn. Niet alleen weten hoe je communicatiestrategieën opstelt, maar ook ongevraagd advies durven te geven. Luis in de pels zijn, waarvoor je wel moeten weten wat je organisatie allemaal doet. Faciliteren van bottom-up communicatie. Zorgen voor scherpe en consistente communicatie over de ingezette koers. Altijd helder taalgebruik is ook het devies. Maar de belangrijkste remedie is managers en medewerkers helpen bij hun persoonlijke communicatie. Voor degene die meer wil weten, lees het boek van Mark Blok, Kop dicht, mond open Breaking corporate silence, uitgegeven door de Adformatiegroep (2013).