Het is weer Stoptober, maar werken die campagnes nog wel?
woensdag 04 oktober 2023 Een maand lang zonder sigaretten. Deze week is Stoptober van start gegaan, één van de vele antirookcampagnes die Nederland rijk is. Die lijken te werken, maar niet voor iedere groep. Want jongeren zijn het afgelopen jaar juist weer vaker gaan roken. De opkomst van vapen speelt daar volgens het Trimbos-instituut en Stichting Stop Bewust een belangrijke rol in. Een artikel van RTV Utrecht geschreven door Luca Berghuis en Tom Scheele.
Het aantal rokers daalt al tientallen jaren. In 1999 rookte 37 procent van Nederland, nu is dat 17,1 procent. Een goede ontwikkeling, zou je denken. Toch zijn er ook zorgen. Want tieners en twintigers steken juist vaker een peuk op, blijkt uit cijfers van Independer op basis van data van de GGD, het CBS en de RIVM. Zo rookte vorig jaar 1,7 procent van de 12 tot 16-jarigen, terwijl dat in het jaar voor corona nog 0,9 procent was.
Eenzelfde ontwikkeling is te zien bij jongeren tussen 16 en 20 jaar: 15,2 procent van deze groep was vorig jaar verslaafd, tegenover 12,8 procent in 2019. Bij twintigers is er ten opzichte van voor corona wel een daling te zien, maar stijgt het aantal wel al twee jaar op rij. Een kwart van hen rookt.
Eenzelfde ontwikkeling is te zien bij jongeren tussen 16 en 20 jaar: 15,2 procent van deze groep was vorig jaar verslaafd, tegenover 12,8 procent in 2019. Bij twintigers is er ten opzichte van voor corona wel een daling te zien, maar stijgt het aantal wel al twee jaar op rij. Een kwart van hen rookt.
Vapen
Enigszins verontrustende cijfers, maar volgens het Trimbos-instituut geen teken dat de antirookcampagnes voor niets zijn. "Elke campagne heeft zin", zegt Claire de Nerée tot Babberich. "Wat we nu zien is dat vooral vapen onder jongeren populair is. Dat is zo op de markt gebracht dat het extra aantrekkelijk is voor jongeren, met felle kleurtjes, zoete smaakjes en ledlampjes."
Enigszins verontrustende cijfers, maar volgens het Trimbos-instituut geen teken dat de antirookcampagnes voor niets zijn. "Elke campagne heeft zin", zegt Claire de Nerée tot Babberich. "Wat we nu zien is dat vooral vapen onder jongeren populair is. Dat is zo op de markt gebracht dat het extra aantrekkelijk is voor jongeren, met felle kleurtjes, zoete smaakjes en ledlampjes."
Daardoor denken mensen volgens De Nerée dat vapen minder ongezond is. "De nicotine in de vape is heel mild voor de keel, waardoor het makkelijk te inhaleren is. En via de vape raken mensen dan verslaafd aan sigaretten."
Utrecht rookt
Dat verklaart volgens Prins ook de regionale cijfers. Want er zijn grote verschillen tussen gemeenten wat betreft het aantal rokers. Zo rookt in Utrecht 17,3 procent van de volwassenen, terwijl dat in Houten slechts 8 procent van de inwoners is. "Utrecht heeft veel jonge mensen en studenten, vandaar dat verschil, denk ik." Over de campagnes maakt ook Prins zich geen zorgen. "Die werken", zegt ze beslist. "We zien dat er maar heel weinig rokers zijn die niet ooit willen stoppen. Zo'n maand biedt daarvoor de kans. Mensen proberen het een maand, bijvoorbeeld samen met een collega of huisgenoot. Niet per se met het idee om te stoppen, maar dat gebeurt daarna wel. We zien dat van de mensen die meedoen een derde ook echt stopt."
Dat verklaart volgens Prins ook de regionale cijfers. Want er zijn grote verschillen tussen gemeenten wat betreft het aantal rokers. Zo rookt in Utrecht 17,3 procent van de volwassenen, terwijl dat in Houten slechts 8 procent van de inwoners is. "Utrecht heeft veel jonge mensen en studenten, vandaar dat verschil, denk ik." Over de campagnes maakt ook Prins zich geen zorgen. "Die werken", zegt ze beslist. "We zien dat er maar heel weinig rokers zijn die niet ooit willen stoppen. Zo'n maand biedt daarvoor de kans. Mensen proberen het een maand, bijvoorbeeld samen met een collega of huisgenoot. Niet per se met het idee om te stoppen, maar dat gebeurt daarna wel. We zien dat van de mensen die meedoen een derde ook echt stopt."
Mythes
Toch is er meer nodig om het gebruik van tabakswaren terug te dringen, vinden beide experts. Prins pleit voor een verbod op de vape. "Er zit weliswaar geen teer of tabak in, maar door de nicotine is het een opstap naar roken. Dat verklaart in onze ogen de lichte stijging bij jongeren." Het Trimbos-instituut probeert het vapen onder meer terug te dringen door "mythes uit de wereld te helpen", vertelt De Nerée tot Babberich. "De tabaksindustrie doet alsof de vape veel minder schadelijk is, maar dat weten we helemaal niet. We kennen alleen de korte termijneffecten."
Toch is er meer nodig om het gebruik van tabakswaren terug te dringen, vinden beide experts. Prins pleit voor een verbod op de vape. "Er zit weliswaar geen teer of tabak in, maar door de nicotine is het een opstap naar roken. Dat verklaart in onze ogen de lichte stijging bij jongeren." Het Trimbos-instituut probeert het vapen onder meer terug te dringen door "mythes uit de wereld te helpen", vertelt De Nerée tot Babberich. "De tabaksindustrie doet alsof de vape veel minder schadelijk is, maar dat weten we helemaal niet. We kennen alleen de korte termijneffecten."
Toch kan je volgens haar ook wel een inschatting maken van de gevolgen van de vape. "We weten wel dat nicotine schadelijk is op de lange termijn, dus eigenlijk weet je dan genoeg. Een vape in plaats van een sigaret roken is eigenlijk de ene troep inwisselen voor de andere." Volgens Prins van Stichting Stop Bewust is het juist goed dat er zoveel verschillende campagnes zijn. Die versterken elkaar vaak, zoals bijvoorbeeld bij Stoptober en Rookvrije Generatie.
Kinderen
Die laatste campagne heeft als doel kinderen op te laten groeien zonder te worden blootgesteld aan tabaksrook en tabaksproducten. "Bij kinderen zien we dat voorbeelden heel belangrijk zijn."
Kinderen
Die laatste campagne heeft als doel kinderen op te laten groeien zonder te worden blootgesteld aan tabaksrook en tabaksproducten. "Bij kinderen zien we dat voorbeelden heel belangrijk zijn."
Zo hebben kinderen van rokende ouders een veel grotere kans om zelf te gaan roken dan kinderen van niet-rokers. "Er wordt veel gedaan om jongeren zo min mogelijk met sigaretten in aanraking te brengen. Als je ouders dan kan laten stoppen in Stoptober, sla je dus eigenlijk twee vliegen in één klap."
Dit is een artikel van RTV Utrecht
Dit is een artikel van RTV Utrecht