De steen is feestelijk onthuld door Cultuurwethouder Anke Klein (links op de foto), de twee initiatiefnemers, en de eigenaar van de boekhandel, Marischka Verbeek (rechts op de foto).

Deze gedenksteen is een initiatief van twee Utrechters. Communicatiedeskundige Marije Lieuwens nam het initiatief hiertoe en heeft daarbij hulp gezocht én gekregen van filosoof/schrijver Niels Bokhove. “Al vanaf 2016 heb ik me verdiept in De Stijl”, zo vertelt Lieuwens. In 2017 werd internationaal gevierd dat in 1917 de kunststroming ‘De Stijl’ werd opgericht. Lieuwens was in dat jaar creatief directeur van ‘De Stijl in de stad’. “Ik wist dat Theo van Doesburg in Utrecht is geboren. Niels Bokhove ontdekte dat zijn geboortehuis Telingstraat 13 was. Wat er zo leuk aan is, is dat je je nu nog heel goed kunt voorstellen hoe het daar honderd jaar geleden uit heeft gezien, het is een mooie plek in de historische binnenstad van Utrecht”, vindt Lieuwens.

Band in Utrecht
Ook andere leden van De Stijl hebben een band met Utrecht. “Zo heeft ook Bart van der Leck in Utrecht gewoond”, zegt Lieuwens. “Tijdens de Eerste Wereldoorlog verbleef Van Doesburg (zijn echte naam is Christian Emil Marie Küpper)  in Utrecht. Daar had hij onder andere contact met beeldend kunstenaar Erich Wichmann en besprak met hem en met schildermysticus Janus de Winter al de plannen voor oprichting van een nieuw tijdschrift, dat later De Stijl werd. Ook had hij contact met Piet Klaarhamer, de leraar van Gerrit Rietveld.” Van Doesburg was niet alleen schilder, maar ook schrijver, dichter, fotograaf en architect.

Internationaal
De leden van De Stijl streefden naar een radicale hervorming van kunst. Dit uitte zich in het gebruik van de primaire kleuren, gecombineerd met zwart, wit en grijs en een zo eenvoudig mogelijke vormgeving. Dat zie je in de architectuur en de meubels van Gerrit Rietveld terug. “Elke inwoner van Utrecht kent Gerrit Rietveld”, zegt Lieuwens. “Maar dat Van Doesburg de oprichter van De Stijl ook uit Utrecht kwam was minder bekend. Internationaal heeft Van Doesburg veel meer betekend dan Rietveld. Hij heeft gewoond en gewerkt in Parijs en in Weimar, waar hij veel invloed had op de richting van Bauhaus, een opleiding voor beeldend kunstenaars, ambachtslieden en architecten.” Lieuwens is blij dat Theo van Doesburg met deze gedenksteen een markering in Utrecht heeft. “De Stijl heeft veel banden met deze stad." 

Idealistische boekhandel
Op de gedenksteen staat een dichtregel van Van Doesburg, uit zijn gedicht ‘Nacht’, dat hij ooit heeft opgedragen aan zijn eerste vrouw, Agnita Feijs. Lieuwens tijdens de presentatie: "Wat leuk dat in zijn geboortehuis nu een idealistische boekhandel is gevestigd, met boeken van activistische schrijvers. Dat past helemaal bij Van Doesburg, een tumultueuze, opstandige man die compromisloos in het leven stond.” 

Beluister de podcast over Gerrit Rietveld.
En ga ook de speciale Facebookpagina over De Stijl in de Stad volgen! 

Tekst en foto's: Anna Groot