Utrecht, Universiteit voor Humanistiek, 12 februari van 19:00 uur tot 21:00 uur liggen 55 leden van de Communicatiekring Utrecht aan de lippen van Martin Hetebrij. Kunnen zij hem de sleutel naar een ‘nieuwe dimensie’ in het vak ontfutselen? Hebben communicatiedeskundigen niet genoeg aan hun geestelijke bagage en aan de tools die ze meekregen in de opleiding? Is het vak van communicatiedeskundige toch meer dan een gemiddeld lid tot nog toe had gedacht?

Als het aan Martin ligt, wel. Volgens hem spelen goede communicatiedeskundigen het politieke spel mee in hun organisatie. Dat hoeft ook niet in hun functieomschrijving te staan. In sommige organisaties móeten de deskundigen het politieke spel wel meespelen als ze willen overleven. Martin deed deze en vele andere zaken haarscherp uit de doeken.
Bij ‘politiek spel’ moet niet direct aan partijpolitiek gedacht worden. Het gaat Martin niet alleen om organisaties die de politiek ondersteuning geven. Ook mensen die bij Shell werken of bij een grote ICT-organisatie, hebben te maken met het onderscheid tussen inhoudelijk- en politiek werk. Het politieke werk vindt vooral in de toplaag plaats van grote organisaties. De inhoudelijke deskundigen die louter inhoudelijk werk doen, werken vooral aan de onderzijde van de organisatie.

Martin is - ondanks zijn intentie een interactief college te geven - veel aan het woord. Toch is er ook veel ruimte om vragen te stellen en inbreng te leveren. Hij schetst zijn achtergrond waar vanuit hij zijn deskundigheid heeft ontwikkeld: de Vrije Universiteit en hoe hij uiteindelijk eind jaren ’80 van de vorige eeuw in de consultancy terecht kwam en op welk denken hij zich dan vooral richt.
Een bijzonder kenmerk van Martin is dat hij zelfstandig ondernemer is. Misschien is de sleutel wel een training te volgen bij Martin Hetebrij: hoe op het juiste moment, op de juiste plaats in de organisatie, in betrokkenheid van de juiste mensen, op de juiste wijze even afstand te nemen van je inhoudelijke werk als het je er om gaat ook op termijn in de gelegenheid te zijn je targets te halen in jouw organisatie. Het advies van Martin is: gebruik je politieke vaardigheden en je organiserend leiderschap.
En om je dan alvast te oriënteren op zijn werk, kun je inmiddels twee boekwerken van zijn hand lezen Communicatief Management. Tussen macht en communicatie. Samson Uitgeverij 2000 en Macht en politiek handelen. Iedereen speelt mee. Van Gorcum 2006.

An appetizer or a teaser?
Dit onderwerp Communicatie en Macht is in algemene zin moeilijk te verwoorden. Over sommige zaken praat je gewoonweg niet. Toch is het goed er eens bij stil te staan: in elke organisatie is macht, in elke organisatie wordt gecommuniceerd. Heeft deze masterclass het tipje van de sluier opgelicht en krijg je trek om die hele sluier eraf te rukken, of ontdek je na deze masterclass dat naast de harde logica veel mensenwerk ten grondslag ligt aan het uiteindelijk presteren van jouw organisatie en dat jij daarvan integraal onderdeel uitmaakt of je het wil of niet. De deelnemers aan de masterclass kunnen het nu zeggen. Ik was gelukkig maar eentje van alle deelnemers. Uiteindelijk maakt wijsheid een kwetsbaar mens stil over een onderwerp als macht en communicatie.

De onderwerpen die aan de orde kwamen
Kenmerkend voor Martin Hetebrij is dat hij zijn opgedane inzichten in veel verschillende omgevingen verder heeft kunnen ontwikkelen. Hij spreekt net zo gemakkelijk in termen van organisatiekunde als in termen van communicatie. Dat blijkt onder meer uit schema’s die hij zijn gehoor laat zien en uit de vele begrippen die kenmerkend zijn voor systeemdenken. Bijvoorbeeld de twee glazen plafonds in de piramidevormige organisatie, twee typen leiderschap (Martin zet het type Mandela tegenover het type Machiavelli), de politieke organisatie tegenover het Politiek Huis, het geven van sturing aan de organisatie, het maskeren van de macht of het volkomen transparant laten zien waar de macht zit, de te onderscheiden type leiderschappen (organiserend leiderschap, strategisch leiderschap, en direct leiderschap). Duidelijk is dat in algemene zin te zeggen is dat wanneer een organisatie groter en complexer is met veel turbulentie het meer en meer voor de hand ligt dat een strategisch leider de organisatie met succes sturing geeft.
Martin definieert macht als volgt: op enig moment na een periode van discussie moet de knoop worden doorgehakt. Het doorhakken van die knoop is macht. Macht is voor Martin vooral de materiële kant van het bestaan. Als het gaat om de toepassing van macht kunnen leidinggevenden in organisaties sturen op sancties. Martin is ook van mening dat macht niet al te cultureel bepaald is. In alle culturen wordt macht uitgeoefend. Martin stelt dat wanneer macht goed gebruikt wordt bij het nemen van beslissingen, ook diegenen die het niet eens zijn met die beslissingen, er aan willen meewerken.

Conclusie
Het komt vooral aan op de menselijke eigenschappen van de vakman in hoeverre het hem zal lukken het politieke spel mee te spelen waarmee hij zijn werk kan verdiepen en waarmee hij zijn targets kan blijven najagen, misschien niet zonder de training van Martin Hetebrij.

Klokslag 21.00 uur zijn 55 leden van de Communicatiekring op zijn minst alert geworden op mogelijkheden een nieuwe dimensie toe te voegen aan hun dagelijkse vakwerk. Claudia Kuijpers neemt als organisator van deze masterclass met een kort dankwoord afscheid van Martin Hetebrij. En onze voorzitter Koen van Tankeren werpt onder meer een blik op het aanstaande lustrumfeest van de Communicatiekring Utrecht van 26 september 2008. Regievoerders hebben vaak een goed gevoel voor timing.