Op de dag dat De Speld kopt met ‘Lisanne vond werk ondanks opleiding Communicatie’, spreek ik onlangs afgezwaaid communicatieprofessional Wouter den Hartog. Hij was UCK kringlid sinds de oprichting in 1973 en heeft het vak zien veranderen.

Onlangs, vier jaar na zijn pensioen, zegde Wouter zijn lidmaatschap van de Utrechtse Communicatiekring op. Dit deed hij met de nodige complimenten, ik citeer: ‘Ik ben lid sinds de oprichting. De laatste jaren is UCK dankzij het actieve bestuur een heel goeie club geworden met veel aantrekkelijke programma’s. Mijn complimenten daarvoor.’ Wouter hield het lidmaatschap aan omdat hij nog een paar klussen afmaakte voor zijn laatste werkgever, KWS Infra.

Springhaver
Hij begon zijn loopbaan in 1969, in de tijd dat het drukwerk nog in lood gezet werd en je correcties controleerde in spiegelbeeld, op de loden regel. Vóór de oprichting van de communicatiekring was hij lid van Het Koggeschip, een gezelschap dat bijeenkwam om ‘dikke verhalen op te hangen bij een biefstuk en een glas bier’. Niet zo zijn ding. Dus toen zijn chef Fien Meiresonne (Voorlichting gemeente Utrecht) in 1973 mede aan de wieg stond van de huidige communicatiekring, was Wouter al snel van de partij. Want in de nieuwe kring ging het om de aanvulling van het gebrek aan opleiding dat de communicatiebranche toen nog kenmerkte, aanvulling met vakinhoudelijke kennis. Het langzaam aangroeiende gezelschap trof elkaar ongeveer acht tot tien keer per jaar in het Springhaver Theater of bij collega’s ‘thuis op het werk’. Intussen pakten de overheidsvoorlichters zelf het initiatief om kennis over te dragen. Onder de vlag van het Instituut voor Bestuurswetenschappen kregen jonge communicatiecollega’s les van de oude rotten in het vak zoals Chiel Galjaard, Jan Mastenbroek, Wim Nijhof.

Omslag
Begin jaren ‘70 waren communicatieprofessionals meestal ex-dagbladjournalisten die ‘over de tafel waren gestapt’, licht Wouter toe. Theoretische onderbouwing van het vak kwam pas later op gang. ‘Tegenwoordig zijn we misschien wel wat doorgeschoten met de theorie. Veel communicatieplannen lijken enkel geschreven voor andere communicatieadviseurs, want zij zijn de enige die ze lezen. Behalve dat je als communicatieadviseur in het openbaar moet kunnen spreken, is het belangrijk om goed te kunnen luisteren en reageren op wat je waarneemt. Ooit was communicatie echt een praktijkvak.’ Met alleen een theorie-diploma op zak ben je er nog niet, wil Wouter maar zeggen. Al is die theoretische onderbouwing van nu wel welkom, en meteen één van de grote veranderingen ten opzichte van zijn beginjaren. De andere grote omslag in het vak is het sekse-aspect. Destijds waren negen op de tien communicatieadviseurs man, nu is negen op de tien vrouw. Bij wijze van spreken dan.

Zendeling
Zijn eigen carrière startte in het beton en liep via de gemeentecommunicatie van Utrecht en Houten naar het asfalt. In het begin was het nog wel eens zendingswerk, dat professioneel communiceren. Dit bedoelt hij juist niet letterlijk, als in ‘zenden’ maar als in ‘werk van een zendeling’. Het eenzijdige en zelfgenoegzame zenden dat organisaties gewend waren te doen, probeerde Wouter om te buigen naar volwaardige communicatie. Twee kanten op dus. Hij verwierf die positie door zich aanvankelijk dienstverlenend op te stellen. Wouter kan ook smakelijk vertellen over die enkele keren dat het als woordvoerder van het College van B&W goed mis ging. Bijvoorbeeld toen de burgemeester van Houten tegen hem zei: ‘Best lastig dat wij in de pers moeten lezen wat wij vinden.’ Gelukkig waren de persoonlijke verhoudingen goed, Wouter bezat voldoende krediet en kon gemakkelijk afstand doen van zijn uitglijder.

Venster
Hoe ziet hij de toekomst van dit mooie vak? ‘Het draait om de vraag: hoe kun je mensen bereiken? De nieuwe generatie vertrouwt op sociale media, maar als ontvanger moet je die boodschap wel eerst opzoeken. Mensen moeten bepaalde berichten nog steeds op de deurmat gepresenteerd krijgen.’
Wat vindt hij dan van het gevaar van zoekmachines die voor jou als lezer op grond van je surfgeschiedenis selecteren wat jij interessant vindt en daarmee je venster op de wereld beperken? Hij lacht. ‘Daar mogen de nieuwe generaties vakmensen een oplossing voor bedenken.’